EXOSTISPRESS / ΣΩΤΗΡΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ (16/03/2016)

Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση – Τι έχει στο μυαλό του ο χρυσαυγίτης της γειτονιάς σου;

Το ντοκιμαντέρ της Angélique Kourounis σχετικά με την ύπαρξη και την άνοδο του εθνικιστικού κόμματος της Χρυσής Αυγής είναι πράγματι προσωπική της υπόθεση, η οποία όμως αφορά όλους μας, ως πολίτες της χώρας, ως πολίτες του κόσμου. Εξ αρχής η ταινία ακόμη και από τον τίτλο της δηλώνει ξεκάθαρα πως το φράγμα της απόλυτης αντικειμενικότητας σπάει, καθώς η σκηνοθέτιδα και δημοσιογράφος δημιουργός της ανάγει το φαινόμενο σε προσωπικό πρόβλημα, χωρίς βέβαια αυτό να στερεί τις κοινωνικές του διαστάσεις. Το βασικό ερώτημα που καλείται να απαντήσει είναι το τι έχει βρει ο κάθε οπαδός του κόμματος- από τον άνεργο νέο μέχρι τον εύπορο μεσήλικο- σε αυτό το άλλοτε πολιτικά αδύναμο κόμμα. Σαφώς, το έργο ερευνά σε βάθος τη σχετικά πρόσφατη ραγδαία άνοδο του κόμματος στα πολιτικά πράγματα, καθώς επίσης και τη στάση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και των φορέων της εξουσίας απέναντί του και αποκαλύπτει πτυχές που ακόμη και οι πολύ ενημερωμένοι μπορεί να αγνοούν.

Αρχικά, πρέπει να επισημανθεί ότι το ντοκιμαντέρ συγκεντρώνει στοιχεία που θα μπορούσαν να το παρομοιάσουν με ένα εκτενές πολιτικό ρεπορτάζ. Από την αρχή μέχρι το τέλος της ταινίας το σχόλιο της δημιουργού είναι πανταχού παρόν, καθώς η φωνή της συχνά επεξηγεί μέσω voice over την εικόνα και τα εκτυλισσόμενα συμβάντα. Παράλληλα, το voice over ακολουθείται από το υποβλητικό μουσικό θέμα του ντοκιμαντέρ· στοιχείο που καταδεικνύει τη δημοσιογραφική του βάση. Σε αρκετά σημεία αυτή ακριβώς η δημοσιογραφικού τύπου επεξήγηση φαίνεται πλεοναστική- οι εικόνες είναι άκρως αποκαλυπτικές, δε χρειάζονται κάποια επιπλέον διευκρίνιση. Από την άλλη το σχόλιο σε συνδυασμό με την παρατήρηση βοηθούν τον θεατή να δημιουργήσει από τα πρώτα λεπτά μια εικόνα για την επιθετικότητα της Χρυσής Αυγής έτσι ώστε σε πολλά σημεία καθ’ όλη την ταινία οι θεατές να γελούν ή να δυσανασχετούν με την απουσία λογικής στα λόγια και τις πράξεις των οπαδών της.

Πράγματι οι εικόνες είναι πολύ δυνατές, αφού περιλαμβάνουν εκτός από αρχεία που έχουν ήδη προβληθεί από τηλεοπτικά κανάλια επιπρόσθετο υλικό που δημοσιοποιείται για πρώτη φορά. Η σκηνοθέτιδα έχει κατορθώσει να ερευνήσει το ακροδεξιό κόμμα για πολλά χρόνια, από την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα μέχρι σήμερα, ενώ γίνονται αναφορές και στην απαρχή της εμφάνισης του, όταν ακόμη τα μέλη του δε δίσταζαν να εκφράσουν ξεκάθαρα τον νεοναζιστικό πυρήνα τους και τη φασιστική τους ιδεολογία. Υλικό εκείνης της περιόδου παρουσιάζει τον αρχηγό του κόμματος να δίνει λόγους μπροστά από μια σημαία με τη ναζιστική σβάστικα και η μαρτυρία πρώην μέλους της οργάνωσης επιβεβαιώνει τη ρατσιστική ιδεολογία της που από εκείνη ακόμη την εποχή έφτανε σε σωματικές επιθέσεις ανθρώπων που τάσσονταν σε αντιθετικό πόλο. Σήμερα, οι λειτουργοί του κόμματος ξέρουν πολύ καλύτερα να προστατεύουν τα νώτα τους.

Παράλληλα με την ιστορική αναδρομή παρακολουθούμε τη στάση των φορέων της εξουσίας απέναντι στο φαινόμενο της Χρυσής Αυγής. Ενδεχομένως στους περισσότερους δεν προξενεί εντύπωση ότι αστυνομία, δικαιοσύνη, κλήρος και εκτελεστική εξουσία μοιάζουν να αντιδρούν είτε θετικά ακόμη και φιλικά προς την οργάνωση είτε παθητικά με αδράνεια και χωρίς ειλικρινή και συντονισμένη

προσπάθεια καταστολής της. Σίγουρα υπάρχουν και εξαιρέσεις οι οποίες, όμως, επιβεβαιώνουν τον κανόνα ιερέων που συμμετέχουν στον αγιασμό των νέων γραφείων του κόμματος, αστυνομικών που δεν επεμβαίνουν, ενώ είναι μάρτυρες περιστατικών βίας εναντίον μεταναστών, μιας κυβέρνησης που αναλαμβάνει δράση καθυστερημένα, ενός δικαστηρίου που αθωώνει και αποφυλακίζει ενόχους. Κι εδώ τίθεται ένα σημαντικό ερώτημα το οποίο καλείται να απαντήσει και η ταινία. Υπάρχουν άραγε αιτίες που οδηγούν στην υποστήριξη ενός κόμματος που επιεικώς μυρίζει φασισμό; Σίγουρα, η οικονομική κρίση, η διαστρέβλωση των ιδεωδών της πατρίδας και της οικογένειας, η ξενοφοβία, η ανεργία και η πτώχευση είναι έγκυρες απαντήσεις, όπως διαφαίνεται και από τις συνεντεύξεις και την παρατήρηση οπαδών του κόμματος, αλλά και επιστημόνων, δημοσιογράφων, ερευνητών. Βέβαια, αν αυτή η επιλογή μπορεί να δικαιολογηθεί είναι άλλη ιστορία.

Συμπερασματικά, το ντοκιμαντέρ διερευνά σε βάθος την οργάνωση, την ιδεολογία, τη «λογική» των ψηφοφόρων και τα αίτια ανόδου του κόμματος και πασιφανώς, οφείλουμε να το δούμε όλοι ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων. Ίσως περισσότερο πρέπει να το παρακολουθήσουν όσοι φοβισμένοι απέναντι στο δυσοίωνο αύριο της χώρας έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στη Χρυσή Αυγή και ειδικότερα, σε μία παράταξη που επιφανειακά διακηρύττει την αλληλεγγύη με τη διανομή φαγητού και τις δωρεές αίματος-φυσικά αποκλειστικά προς Έλληνες πολίτες- αλλά πίσω από την αστραφτερή πολεμική της πανοπλία κρύβει ένα σώμα σάπιο και επικίνδυνο. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως συνεχίζει να είναι η τρίτη δύναμη στο ελληνικό κοινοβούλιο. Καθίσταται υποχρέωσή μας, λοιπόν, να αναλογιστούμε και τη δική μας ευθύνη όσον αφορά την ανοχή μας απέναντι στην επώαση του φαινομένου. Γιατί η Χρυσή Αυγή είναι προσωπική υπόθεση όλων μας.

Πηγή: exostispress.gr